Uzupełnieniem wystawy jest prezentacja opakowań zapałczanych pochodzących z różnych państw i w różnym czasie produkowanych. Ukazuje ona różnorodność form i kształtów tych opakowań. Najstarsze z nich to między innymi polskie zapałki przedwojenne, włoskie zapałki w formie beczułki z ok. 1940 r., oraz polskie opakowania z lat 1945-51. Wystawa eksponowana będzie do września 2005 r. Serdecznie zapraszamy.

Z historii zapałek

Zapałki są wynalazkiem stosunkowo młodym. Liczą sobie około 180 lat. Pojawiły się w różnych częściach Europy w latach 1827-1835.

Pierwsze zapałki nosiły miano zapałek maczanych. Zapałkę taką maczało się w buteleczce wypełnionej miękkim azbestem nasyconym kwasem siarczanym. Przy wyjmowaniu łebek sam wybuchał płomieniem. Było to niebezpieczne, bo substancja w buteleczce wybuchała przy gwałtowniejszym wstrząsie.

Bardziej bezpieczne okazały się wprowadzone w Anglii po 1830 r. tak zwane zapałki potarkowe. Zapalały się one od potarcia o szorstką powierzchnię. Łatwo ulegały jednak samozapłonowi. W obecnym kształcie i budowie zapałki pojawiły się w połowie XIX wieku. W 1855 r. J.E. Lundsrom opatentował zapałki uniemożliwiające samozapłon. Niezbędny do zapalania fosfor umieszczano na bocznej ścianie pudełka. Były to tzw. zapałki bezpieczne – często nazywane szwedzkimi od nazwy kraju, w którym je wynaleziono. Od tej pory zapałki, które w niewielkim stopniu od tego czasu się zmieniły, bardzo szybko rozpowszechniły się na całym świecie.

Wprowadzenie pudełek na zapałki spowodowało, że na ich powierzchni zaczęto umieszczać specjalne nalepki. Początkowo były to znaki towarowe z nazwą wyrobu, oznaczeniem producenta itp.

Od początku XX w. na nalepkach (etykietach) coraz częściej zaczęły się pojawiać motywy i rysunki bardziej rozbudowane i wzbogacone graficznie oraz kolorystycznie, które miały przyciągać uwagę potencjalnych nabywców. Stąd był już tylko krok do pojawienia się pierwszych kolekcjonerów etykiet. W ten sposób narodziła się nowa specjalistyczna dziedzina kolekcjonerstwa. Otrzymała ona nazwę:

Filumenistyka – (z greckiego – „phileo" – lubię i łacińskiego – „lumen" – światło) oznacza w szerokim rozumieniu kolekcjonowanie obiektów związanych z zapałkami.

Głównym działem filumenistyki jest zbieranie etykiet. Etykiety bowiem, podobnie jak w filatelistyce znaczek pocztowy jest tym obiektem, który ze względu na treść, wygląd, łatwość przechowywania i wymiany skupia najwięcej zainteresowania kolekcjonerów.

Autor wystawy: Krzysztof Skwirowski – pracownik działu historii MPŁW.