Formy muzyki cerkiewnej wykształtowały się w okresie wczesnego średniowiecza w Konstantynopolu stolicy ówczesnego Cesarstwa Bizantyjskiego - dzisiejszym Istambule, który w owym czasie był centralnym punktem chrześcijaństwa prawosławnego - "Rzymem" Wschodu. Wielki wpływ na formowanie się śpiewu cerkiewnego miały dwie tradycje muzyczne: hebrajska i grecka.

Początki muzyki cerkiewnej na ziemiach wschodnio-słowieńskich sięgają X wieku, kiedy to Księstwo Kijowskie przyjęło chrześcijaństwo. Śpiewy cerkiewne powstały tam w wyniku krzyżowania się wpływów bizantyjskich oraz melodii cerkiewnych południowych Słowian tj. Bułgarów i Serbów. Ośrodkami rozwoju tej gałęzi kultury cerkiewnej były katedry metropolitarne, arcybiskupie i biskupie tzw. sobory.
Pierwsze śpiewy cerkiewne we wschodniej Europie nazywały się "raspiewami" tj. modelami melodycznymi przeznaczonymi na wszystkie części liturgii wschodniej i były jednogłosowe-monodyczne. W wyniku najazdu na Księstwo Kijowskie Dżangis-chana - centrum rozwoju muzyki cerkiewnej przeniosło się do Nowogrodu. Tutaj nastąpił rozkwit wykonawstwa zawodowego oraz powstały pierwsze kompozycje autorskie (Iwan Nos, Sawa Rogow i in.). Należy w tym miejscu wspomnieć, iż uczniowie Szkoły Nowogrodzkiej wprowadzili na użytek cerkiewny pierwsze śpiewy wielogłosowe. Pod wpływem wielogłosowej muzyki ludowej - ruskiej i ukraińskiej coraz bardziej zaczęła się rozwijać wielogłosowość cerkiewna.
Ważnym wydarzeniem w dziedzinie zawodowego wykonawstwa muzyki cerkiewnej było powołanie do życia w XVI wieku dwu korporacji: Państwowych diaków i patryarszych diaków. W XVII i XVIII w. kiedy centrum rozwoju muzyki cerkiewnej była Moskwa rozwinął się styl koncertujący. Pierwszymi twórcami koncertów cerkiewnych byli: W. Titow i M. Dylecki - uczeń M. Mielczewskiego. Poza tym okres ten przyniósł nazwiska takich twórców jak : D. Bortniański, A. Wedel, S. Dasydow a później po przeniesieniu ośrodka rozwoju do Petersburga S. Rachmaninow, P. Czajkowski, A. Kastalski i inni. Wiek XX, a właściwie jego 2 poł. jest okresem zainteresowania muzyką Kościoła prawosławnego, podobnie jak w malarstwie sztuka ikony. Polscy kompozytorzy szukają inspiracji do swoich utworów w muzyce cerkiewnej K. Penderecki w "Jutnni" oraz R. Twardowski w jego "Małej Liturgii prawosławnej".

Poprzednia stronaNastępna strona